Opowieść o wojnie, odwadze i miłości do książek.

Na Darajję - syryjskie miasto niedaleko Damaszku - od samego początku konfliktu spadał grad bomb i pociskĂłw. Wszystko wokĂłł zamieniło się w morze ruin. Głęboko pod gruzami kryło się jednak pewne sekretne miejsce. Podziemna biblioteka była oazą spokoju, podczas gdy na ulicach rozlegały się wystrzały i dochodziło do eksplozji. Wzdłuż ścian ciągnęły się długie rzędy książek - syryjska poezja, teksty religijne, kryminały Agaty Christie i encyklopedie.

Ryzykując życiem, mieszkańcy Darajji szukali książek w ruinach i przynosili je do biblioteki. Katalogowali tytuły, układali tomy na pĂłłkach, organizowali czytelnicze kluby dyskusyjne, a nawet szorowali podłogi. Tajny księgozbiĂłr stał się dla nich symbolem nadziei i wiary w wartość kultury.

Reportaż Thomsona to nie tylko historia niezwykłej biblioteki i wspaniałych ludzi, ktĂłrzy doprowadzili do jej powstania. To także świadectwo nieprzemijającej potęgi literatury, ktĂłra inspiruje i daje siłę do zmiany świata.

W marcu 2019 roku, po odbiciu z rąk dżihadystĂłw ich ostatniej enklawy, miejscowości Al‑Baghuz Faukani na wschodzie kraju, Syryjskie Siły Demokratyczne ogłosiły koniec kalifatu. Przez osiem lat wojny Syryjczycy oglądali coraz to nowe mundury - wojsk syryjskich, kurdyjskich, antyrządowych bojĂłwek, dżihadystĂłw, zagranicznych armii. BratobĂłjcza wojna domowa przerodziła się w wojnę zastępczą, prowadzoną przez największe potęgi w regionie i na świecie.

Państwo Islamskie, ktĂłre jeszcze kilka lat temu wydawało się niepokonane, zeszło do podziemia. Nie oznacza to jednak, że zostało pokonane. Wciąż stanowi zagrożenie, odpowiada za zamachy i działania dywersyjne, sieje destabilizację i chaos.

Jednak teraz to Rosja, Iran, Turcja czy Stany Zjednoczone decydują o przyszłości Syrii. Dominację zagranicznych wojsk widać doskonale na przykładzie lotnictwa, to ono w znacznej mierze zadecydowało o klęsce antyrządowej rebelii, pokonaniu Państwa Islamskiego czy zajęciu regionu EfrĂŽn, ktĂłry Kurdowie utracili na rzecz Turcji. Same naloty nie wystarczą, by zwyciężać w bitwach, ale dają ogromną przewagę. Prowadzą jednak do ogromnych zniszczeń i strat wśrĂłd ludności cywilnej.

Lata toczącej się wojny dotknęły niemal każdą syryjską rodzinę. Młodzi i starzy, kobiety i mężczyźni stracili zdrowie, pochowali bliskich, a ich domy obrĂłciły się w pył. Trudno im zapomnieć o przelanej krwi.

Paweł Pieniążek, doświadczony dziennikarz i korespondent wojenny, rzetelnie opisuje rozczarowanie "syryjską wiosną". Pokazuje, jak szybko można skruszyć stabilność codzienności i jak trudno jest podnieść się po latach wojny i prześladowań.

Książka powstawała dzięki wsparciu Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego, fundatora Wyszehradzkich Rezydencji Literackich; visegradfund.org